WAT IS OUDERENMIS(BE)HANDELING?

"Onder mis(be)handeling van een ouder persoon (iemand van 60 jaar of ouder) verstaan we al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt dan wel vermoedelijk zal lijden en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid." (Comijs e.a. 1996, p. 18)

We kiezen bewust voor de term ouderenmis(be)handeling en niet voor ouderenmishandeling.
Met de 'BE' willen we benadrukken dat naast opzettelijke mishandeling ook sprake kan zijn van niet bewuste handelingen of nalaten van handelingen die jou verdriet, pijn of kwaad kunnen berokkenen. We vertrekken daarbij steeds vanuit de beleving van de oudere zelf.

Er is sprake van ouderenmis(be)handeling indien je:

• 60 jaar of ouder bent.
• een persoonlijke en/of professionele vertrouwensrelatie hebt met de persoon die je mis(be)handelt.
• gedeeltelijk of volledig afhankelijk bent van de persoon die je mis(be)handelt. Deze afhankelijkheid kan bestaan op financieel, cognitief, lichamelijk, psychisch of sociaal vlak. Een combinatie hiervan is ook mogelijk. Van de kant van de pleger kan er ook sprake zijn van een gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid naar jou toe.
• je lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt.

De mis(be)handeling dient niet herhaaldelijk te zijn. Dit kan ook een éénmalige handeling of het nalaten van een handeling zijn als dit door jou als mis(be)handeling wordt beleefd.

Let op: Onder ouderenmis(be)handeling valt niet: vormen van criminaliteit gepleegd door personen met wie je geen vertrouwensrelatie hebt, vb. een handtasdiefstal op straat door een onbekende.
Indien vb. je zoon of dochter jou chanteert om geld te krijgen, is dit wel een vorm van ouderenmis(be)handeling. Hier maakt de persoon misbruik van het vertrouwen dat jij in hem of haar stelt.

Mis(be)handeling kan het resultaat zijn van zowel actief (plegen van handelingen) als passief (nalaten van handelingen) gedrag. We spreken over actieve mis(be)handeling indien er schade of lijden ontstaat door het uitvoeren van een bepaalde handeling (bv.: je wordt geslagen, uitgescholden, er wordt geld van je bankrekening afgehaald, ...).
Daarnaast kan mis(be)handeling ook ontstaan door het NIET uitvoeren van een bepaalde handeling (passieve vorm). In dit geval spreekt men van verwaarlozing (bv.: je krijgt niet de nodige medicatie, je krijgt geen (aangepaste) voeding, ...).

Kwaadwillig opzet is geen vereiste om te spreken over ouderenmis(be)handeling. Er wordt immers vertrokken vanuit jouw beleving als slachtoffer en/of de melder om handelingen of het nalaten van handelingen als ouderenmis(be)handeling te duiden. Onkunde, onwetendheid of onmacht kunnen tevens een onderliggende oorzaak zijn van ouderenmis(be)handeling.

Ouderenmis(be)handeling kan in dit geval zowel bewust als onbewust voorkomen. Er is sprake van kwaadwillig opzet indien de pleger 'bewust' een handeling doet die bij jou schade of lijden tot gevolg heeft. Financieel misbruik is heel vaak expliciet met de bedoeling om geld te ontvreemden. In heel wat andere situaties is er evenwel geen kwaadwillig opzet in het spel en is de mis(be)handeling onbewust (vb.: je wordt telkens op een verkeerde manier ondersteund of getransfereerd waardoor je een schouderletsel oploopt).

Er zijn 6 vormen van ouderenmis(be)handeling. We maken een onderscheid in:

1. Lichamelijke mis(be)handeling
2. Psychische mis(be)handeling
3. Financieel en materieel misbruik
4. Seksueel geweld
5. Verwaarlozing
6. Schending van de rechten

Het kan ook zijn dat er meerdere vormen van mis(be)handeling tegelijk aan de orde zijn. Mis(be)handeling komt voor in gradaties, gaande van minder erge tot heel ernstige, soms levensbedreigende, handelingen.