WAT IS OUDERENMIS(BE)HANDELING?

"Onder mis(be)handeling van een ouder persoon (iemand van 60 jaar of ouder) verstaan we al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt dan wel vermoedelijk zal lijden en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid." (Comijs e.a. 1996, p. 18)

We kiezen bewust voor de term ouderenmis(be)handeling en niet voor ouderenmishandeling. Met de 'BE' willen we benadrukken dat naast opzettelijke mishandeling ook sprake kan zijn van niet bewuste handelingen of het nalaten van handelingen die de oudere verdriet, pijn of kwaad kunnen berokkenen.

Er is sprake van ouderenmis(be)handeling indien het slachtoffer:

• 60 jaar of ouder is.
• een persoonlijke en/of professionele vertrouwensrelatie heeft met de persoon die mis(be)handelt. Onder ouderenmis(be)handeling valt niet: vormen van criminaliteit gepleegd door personen met wie de oudere geen vertrouwensrelatie heeft. Bijvoorbeeld een handtasdiefstal door een vreemd persoon. Indien vb. een oudere door zoon of dochter gechanteerd wordt om geld te krijgen, is dit wel een vorm van ouderenmis(be)handeling. Hier maakt de persoon misbruik van het vertrouwen dat de oudere in hem of haar stelt.
• lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt.
• gedeeltelijk of volledig afhankelijk is van de persoon die mis(be)handelt. Er kan afhankelijkheid bestaan op lichamelijk, financieel, cognitief, psychisch en sociaal vlak. Een combinatie hiervan is ook mogelijk. Van de kant van de pleger kan er ook sprake zijn van een gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid naar de oudere toe.

Mis(be)handeling kan een éénmalige gebeurtenis zijn die zo beleefd wordt door de oudere. Het kan ook herhaaldelijk en over langere termijn voorkomen.

Mis(be)handeling kan het resultaat zijn van zowel actief (plegen van handelingen) als passief (nalaten van handelingen) gedrag. We spreken over actieve mis(be)handeling indien er schade of lijden ontstaat door het uitvoeren van een bepaalde handeling (vb.: de oudere wordt geslagen, uitgescholden, er wordt geld van de bankrekening afgehaald, ...). Daarnaast kan mis(be)handeling ook ontstaan door het NIET uitvoeren van een bepaalde handeling (passieve vorm). In dit geval kan er verwaarlozing ontstaan (vb.: de oudere krijgt niet de nodige medicatie, krijgt geen (aangepaste) voeding, ...).

Kwaadwillig opzet is geen vereiste om te spreken over ouderenmis(be)handeling. Er is sprake van kwaadwillig opzet indien de pleger 'bewust' een handeling doet die bij de oudere schade of lijden tot gevolg heeft. Financieel misbruik is heel vaak expliciet met de bedoeling om geld te ontvreemden. In heel wat andere situaties is er evenwel geen kwaadwillig opzet in het spel en is de mis(be)handeling onbewust (vb.: de oudere wordt telkens op een verkeerde manier ondersteund of getransfereerd waardoor hij een schouderletsel oploopt).

Er zijn 6 vormen van ouderenmis(be)handeling. Er wordt een onderscheid gemaakt in:

1. Lichamelijke mis(be)handeling
2. Psychische mis(be)handeling
3. Financieel en materieel misbruik
4. Seksueel geweld
5. Verwaarlozing
6. Schending van rechten

Het kan ook zijn dat er meerdere vormen van mis(be)handeling tegelijk aan de orde zijn. Mis(be)handeling komt voor in gradaties, gaande van minder erge tot heel ernstige, soms levensbedreigende, handelingen.